کتابهای دکوراتیو: نمایش تفاخر
رویا سلیمی: نظریه جامعه نمایشی گافمن به این نمایش تفاخر پاسخ میدهد. نظریه وی درباره نمود خود در زندگی روزانه است. میان خودهای کاملا انسانی و خودهای اجتماعی، اختلاف و تنش میبیند که از تفاوت میان آنچه خود میخواهیم باشیم و آنچه دیگران میخواهند انجام دهیم ناشی میشود.
در این نگاه که زندگی به مثابه صحنه نمایشی قلمداد میشود که فرد در آن برای مقبولیت بیشتر، خود واقعیاش را پنهان میسازد. در هر اجرایی، قطعا پشتیبانی و پذیرش دیگران لازم است؛ بنابراین زندگی اجتماعی یک رشته اجرای نقشهای نمایشی همانند بازی در صحنه نمایش است. افراد در هنگام کنش متقابل سعی دارند جنبهای از خود را به نمایش بگذارند که مورد توافق یا پذیرش دیگران باشد و همیشه امیدوارند که در این مهم توفیق یابند و نمایش آنها حضار را مجبور کند تا به دلخواه در آن عمل کنند. این موضوع با تعبیر مدیریت تاثیرگذاری یا مدیریت اثرگذاری مطرح میشود.
فرهیختگی تصنعی با کتابهای دکوراتیو
بنابراین در مدیریت اثرگذاری، نمایش عمل یا ابزاری که در زندگی روزمره به شکلی تصنعی مطرح میشود، موضوعیت پیدا میکند. افراد در فضای مجازی یا در زندگی حقیقی برای نشان دادن سطح بالای فرهیختگی تصنعی خود،کتابهای دکوراتیو را در قفسههای خود جای میدهند و نقش کتابخوان قهاری را به خود میگیرند که حتی حاضر نیستند کتاب حقیقی را برای تزئین در دیزاین داخلی منزلشان استفاده کنند. این رفتار ریاکارانه، میتواند بر دیگر شئون زندگی فرد نیز تسری پیدا کند.
نقش دیزاینرها
در این میان نقش دیزاینرها (طراحان) اهمیت پیدا میکند؛ چرا که محیط یا فضای شخصی به آن صحنه فیزیکی اطلاق میشود که به طور معمول باید آماده باشد تا کنشگران در آن اجرای نقش کنند و در مقابل نمای شخصی به تجهیزات نمایشی اطلاق میشود که تماشاگران یا حضار آنها را از آن اجراکنندگان بدانند. گافمن نمای شخصی را به منش و ظاهر تقسیم میکند و معتقد است که ظاهر شامل آن مواردی است که پایگاه اجتماعی اجراکننده را نمایان میسازد و در مقابل کنش نیز برای مخاطبان گویای آن است که چه نوع نقشی از یک اجراکننده خاص در یک موقعیت ویژه و معین انتظار میرود.
فرد بیشتر صحنههای نمایش را از پیش تعیین میکند. در این نظر ساختارگرایی در آرا وی نیز هویدا میشود. بر این اساس کنشگران بیشتر میکوشند که تصویر آرمانی از خود ارائه دهند و برخی از امور همانند خطاها را پنهان میکنند. به هر تقدیر گافمن از مفهوم پشت صحنه نیز بحث مینماید یعنی جایی که واقعیتهای جلوی صحنه واپس زده میشوند و انواع کنشهای غیر رسمی ممکن است در آن رخ دهد.
پشت صحنه واقعی
این پشت صحنه واقعی، آسیبهایی را در برمیگیرد که ممکن است میان فردیت فرد و آنچه مینمایاند فاصله و گپ عمیقی ایجاد کند و این از خودبیگانگی و دیگرشدگی بر روند ارتباطات سالم افراد در کنشهای متقابل اثرگذار خواهد بود. واقعیتهای پشت صحنه در تضاد با جلوی صحنه فرد را به هویتی ناهمسان دچار خواهد ساخت. افراد بازیگرانی وانمودگر يك اجرای، اغلب گول زننده و بدبینانه برای نيتهايشان هستند.
وجود صحنه سومی
در این بحث، صحنه سومی نیز وجود دارد و آن خارج از صحنه است. در واقع نوعی رهیافت نمایشنامهنویسانه است و نقشها یا انتظاراتی که دیگران از رفتار ما در شرایطی معین دارند، همانند متنهای نمایشنامهای است که ما بعدا آن را اجرا میکنیم و وی خواهان آن است که نشان دهد ما چگونه آن را اجرا میکنیم یا اجرای خود را به چه صورت سازماندهی میکنیم.
مدیریت احساسات
بر این اساس، تأکید اساسی بر این است که چگونه افراد احساساتشان را مدیریت میکنند و نقش بازی میکنند. جایی که به صحنهها و وسایل صحنه (فضای فیزیکی اشیاء) مربوط میشود، و تاکیدی بر نمایش دادن (صحنهگردانی) در کاربرد اداها و ایماها، وسایل صحنه و جوانب فیزیکی دیگر محیط، تصویری از خود به عنوان موقعیتی بیشتر تثبیت شدهتر توسط زمینه فرهنگی، صحنه و حضار، موقعیت دیرپایی از خود فهمی و احساس شخصی وجود دارد. ضمن اینکه تاکید ویژهای بر چگونگی نمایش یک فضای تئاتر؛ حالت، تعریف و احساسی از واقعیت ایجاد میکند.
ایفای نقش
کتاب دکوراتیو یا کتاب خریدن برای نخواندن دقیقا نمونه این طراحی صحنه و در ادامه آن صحنهگردانی است. دیزاین و دکور داخلی منزل، همان صحنهآرایی برای ایفای نقشی است که فرد به شکل دروغین آن را بازی میکند و در ادامه صحنهگردانی این نمایش تفاخر، ارائه تصویری است در فضاهای مجازی یا نمایش در محیطی که کتاب بخش قابل توجهی از آن را دارد و ندارد.
این نمایش، علیرغم اینکه بر اهمیت و کارکرد کتاب تاکید دارد؛ اما کارکرد واقعی آن را به عنوان کالایی با ویژگیهای اندیشهورزانه،کتابهای دکوراتیو، تبدیل به شی تزئینی میکند که از کارکرد اصلی خود تهی شده و بیش از شیای تزئینی، نقش دیگری ندارد. برای کسانی که کتاب دکوری تهیه میکنند؛ کتاب مهم نیست، زیباست. تظاهر به تفاخر و کتابخوانی، تنها کارکرد کتابهای دکوراتیو است.